Blockchain là gì? 5 ứng dụng phổ biến của công nghệ blockchain

Nội dung

Blockchain ngay từ khi xuất hiện đã mở ra xu hướng và ứng dụng tiềm năng cho rất nhiều lĩnh vực hiện nay trong cuộc sống đặc biệt là các ngành tài chính ngân hàng, bán lẻ, vận chuyển, hay sản xuất hàng hóa, viễn thông, ngành bất động sản, logistic, thanh toán…

Blockchain đang và sẽ thay thế hoàn toàn phương thức sản xuất hiện tại, từ lực lượng sản xuất cho đến quan hệ sản xuất. Từ đó hình thành một hình thái sản xuất mới, góp phần thay đổi kết cấu xã hội, ảnh hưởng tới cách con người tương tác với nhau hay con người tương tác với vạn vật.

1. Blockchain là gì?

Blockchain hay có thể hiểu là cuốn sổ cái là một cơ sở dữ liệu phân cấp lưu trữ thông tin được liên kết chặt chẽ với nhau bằng mã hóa và có khả năng mở rộng dễ dàng theo thời gian.

Nền tảng của công nghệ blockchain là các khối thông tin hoạt động độc lập theo thời gian và chúng cũng có thể mở rộng theo thời gian. Điều đặc biệt là chúng được quản lý bởi những người tham gia vào hệ thống chứ không cần phải thông qua bất kỳ đơn vị trung gian nào khác.

Khái niệm về Blockchain mà bạn cần biết

Một khối thông tin khi được ghi vào hệ thống lưu trữ Blockchain thì sẽ không có cách nào thay đổi được. Chỉ có thể bổ sung thêm vào đó khi đạt được sự đồng thuận của tất cả mọi người tham gia mạng. Nó là hệ thống ngang hàng tức là Peer to Peer loại bỏ tất cả mọi khâu trung gian khác, làm tăng cường an ninh, bảo mật, sự minh bạch và ổn định cũng như giảm thiểu được chi phí và rủi ro có thể gặp phải do con người gây ra. Khối thông tin này có thể là bất kỳ giao dịch nào xảy ra trong cuộc sống hoặc chính là những cuộc trao đổi hàng ngày trên các lĩnh vực đa dạng khác nhau.

Công nghệ blockchain - blockchain technology với vai trò to lớn đã mở ra xu hướng và các ứng dụng tiềm năng cho rất nhiều lĩnh vực quan trọng trong cuộc sống và nó còn dự báo sẽ được ứng dụng nhiều hơn nữa trong tương lai.

2. Lịch sử của blockchain

Lịch sử hình thành và phát triển của blockchain qua từng giai đoạn

Năm 1991, các nhà nghiên cứu Stuart Haber và W. Scott Stornetta đã giới thiệu một giải pháp thực tế về mặt tính toán, có thể đánh dấu thời gian các văn bản số, để chúng không bị đề lùi ngày về trước hoặc can thiệp từ các nguồn khác vào. Hệ thống đã sử dụng một chuỗi gồm các khối được bảo mật bằng mật mã để tiến hành lưu trữ các văn bản được đánh dấu thời gian.

Năm 1992, các cây Merkle được tích hợp vào thiết kế, khiến nó trở nên hiệu quả hơn bằng cách cho phép một khối thông tin có thể tập hợp một vài văn bản. Tuy nhiên, công nghệ này đã hết hạn bằng sáng chế dù không được sử dụng vào năm 2004, bốn năm trước khi Bitcoin ra đời.

Năm 2004, nhà khoa học Hal Finney đã đưa ra một hệ thống gọi là RPoW, Proof Of Work Tái sử dụng. Hệ thống hoạt động bằng cách nhận một Hashcash không thể thay đổi hoặc là không thể thay thế dựa trên token proof of work, đổi lại đã tạo ra một token đã được ký RSA mà sau đó có chúng thể được trao đổi trực tiếp từ người này sang người khác.

Vào cuối năm 2008, giới thiệu hệ thống tiền mặt điện tử mạng ngang hàng, phi tập trung – tên là Bitcoin xuất hiện.

Vào ngày 3 tháng 1 năm 2009, Bitcoin được ra đời khi Satoshi Nakamoto đào được khối bitcoin đầu tiên, đem lại phần thưởng là 50 bitcoin. Người nhận Bitcoin đầu tiên là Hal Finney, và nhận được 10 bitcoin từ Satoshi Nakamoto, đây cũng là giao dịch bitcoin đầu tiên của thế giới vào ngày 12 tháng 1 năm 2009.

3. Ưu và nhược điểm của công nghệ blockchain

Ưu điểm của công nghệ blockchain

- Dữ liệu được đảm bảo an toàn

Dữ liệu blockchain được lưu trữ trên hàng ngàn thiết bị trên một mạng lưới chắc chắn gồm nhiều node phân tán, hệ thống và dữ liệu có khả năng chống lại các lỗi kỹ thuật và các cuộc tấn công khác.

Mỗi node trong mạng đều có khả năng sao chép và lưu trữ một bản sao của cơ sở dữ liệu nên dữ liệu sẽ không bị mất đi mà vẫn được bảo toàn.

- Tính ổn định cao

Các khối không thể bị đảo ngược, có nghĩa là dữ liệu đã được ghi vào blockchain thì việc loại bỏ hay thay đổi nó đều khó khăn. Chính điều này đã khiến blockchain trở thành công nghệ tuyệt vời cho các lĩnh vực khác hay lưu trữ hồ sơ tài chính hoặc các giao dịch, dữ liệu được ghi lại vĩnh viễn trên một sổ cái phân tán và công khai.

- Hệ thống hoạt động đảm bảo

Hiện nay trong hầu hết các phương thức thanh toán truyền thống cổ điển, các giao dịch sẽ được bảo chứng bởi một bên trung gian khác nhau ví dụ như ngân hàng, công ty thẻ tín dụng….

Nhưng khi sử dụng công nghệ Blockchain sẽ loại bỏ quá trình trung gian này mà vẫn đảm bảo được sự an toàn khi giao dịch.

Với một hệ thống blockchain thì sẽ loại bỏ tối đa được rủi ro từ việc tin tưởng vào một tổ chức duy nhất và giảm đi các chi phí chung và chi phí giao dịch bằng cách loại bỏ các bên trung gian hoặc bên thứ ba.

Hệ thống blockchain hoạt động ổn định

- Tính minh bạch cao

Tất cả các dữ liệu lưu trữ trên blockchain đều có thể được xem xét công khai bởi các bên, tạo sự minh bạch. Các giao dịch là bất biến nghĩa là chúng sẽ không thể bị thay đổi hoặc bị xóa đi.

- Các giao dịch thuận tiện dễ dàng

Các giao dịch liên ngân hàng thường có thể mất tới một tới vài ngày để thực hiện xong. Nhưng với giao dịch Blockchain thì có thể giảm xuống còn vài phút thậm chí nhanh hơn. Thậm chí các giao dịch xuyên biên giới cũng được thực hiện nhanh chóng, dễ dàng.

- Tiết kiệm chi phí hiệu quả

Tiết kiệm chi phí nhờ việc cắt giảm được các quy trình xác minh không cần thiết như cách giao dịch truyền thống, giảm thiểu các lỗi và giảm tải việc lưu trữ bằng giấy truyền thống.

Nhược điểm của công nghệ blockchain

- Hiệu suất bị ảnh hưởng

Blockchain sẽ luôn chậm hơn so với các cơ sở dữ liệu tập trung khác bởi khi cần xử lý thông tin trên mạng lưới thì sẽ cần xác nhận chữ ký và cần đạt được sự đồng thuận giữa các node trong mạng.

- Vấn đề tích hợp phức tạp

Để ứng dụng công nghệ Blockchain vào thực tế và trở thành quy trình sẽ cần các công ty phải có chiến lược thay đổi phần lớn hoặc hoàn toàn các hệ thống hiện có.

- Chi phí cao

Blockchain tiết kiệm rất nhiều chi phí giao dịch và thời gian nhưng tuy nhiên bên cạnh đó cũng tốn nhiều chi phí đầu tư ban đầu.

- Lỗ hổng 51%

Lý thuyết chỉ ra có thể có một cuộc tấn công xảy ra nếu có một đơn vị kiểm soát hơn 50% sức mạnh của mạng lưới. Điều này sẽ cho phép đơn vị này có thể phá vỡ mạng lưới bằng cách cố ý ngăn chặn hoặc sửa đổi việc đặt ra các giao dịch.

4. Các loại hệ thống blockchain hiện nay

Hệ thống Blockchain hiện nay được chia thành 3 loại chính:

Thông tin các loại Blockchain phổ biến hiện nay

Public: Bất kỳ ai cũng sẽ có quyền đọc và ghi dữ liệu trên hệ thống Blockchain. Quá trình xác thực giao dịch trên Blockchain này sẽ đòi hỏi rất nhiều nút tham gia. Do đó nó rất khó để hacker có thể tấn công vào do chi phí quá cao.

Private: Người dùng chỉ có quyền đọc dữ liệu, không có quyền ghi lại vì quyền này thuộc về một tổ chức bên thứ ba tin cậy. Tổ chức này có thể cho phép hoặc không cho phép người dùng có thể đọc dữ liệu. Bên thứ ba có toàn quyền quyết định mọi thay đổi trên Blockchain. Thời gian giao dịch nhanh chóng và chỉ cần một lượng nhỏ thiết bị tham gia xác nhận.

Permissioned: Một dạng của Private nhưng được bổ sung thêm tính năng, kết hợp giữa niềm tin khi tham gia vào mạng Public, và khi tham gia vào Private.

5. Vai trò của công nghệ blockchain

Blockchain đang từng ngày được khẳng định là tác nhân trọng yếu của nền kinh tế số 4.0 hiện đại, khiến các doanh nghiệp buộc phải định nghĩa lại các khái niệm cũ cổ điển như tư liệu, tài sản, khấu hao, lưu giữ các hợp đồng, mô hình doanh nghiệp, cổ phần… Ngoài ra,

Blockchain còn đang hình thành các mô hình, cấu phần nền kinh tế mới như Defi, Trao đổi vạn vật (exchange of things), hay là kinh tế máy… Trên cơ sở đó, Blockchain đang và sẽ thay đổi hoàn toàn phương thức sản xuất hiện tại thông minh, từ lực lượng sản xuất cho đến quan hệ sản xuất. Từ đó hình thành một hình thái sản xuất mới và quan trọng hơn sẽ kéo theo sự thay đổi của kết cấu xã hội, cũng như cách con người tương tác với nhau hay là việc con người tương tác với vạn vật.

6. Cách thức hoạt động của blockchain

Phần lớn Blockchain hiện nay đều phần thành 3 cấp hoạt động:

Cách thức hoạt động của hệ thống Blockchain hiện nay

- Nguyên lý mã hóa

Blockchain được duy trì dựa trên hệ thống hàng ngang có mối liên kết cực kỳ chặt chẽ với nhau nên nó sẽ tạo ra một điểm khác biệt:

Bạn có thể xem được toàn bộ được các giao dịch, trao đổi của người dùng.

Giao dịch không cần phải có sự can thiệp của bên thứ 3 xử lý.

Công nghệ lưỡi khối được mã hóa thông minh qua các hàm toán học đặc biệt.

Ngoài ra để thực hiện giao dịch trên Blockchain cũng cần có sự trao đổi thông qua ví điện tử. Tất cả sẽ được bảo mật bằng các phương pháp mã hóa an toàn nhờ khóa riêng tư và khóa công khai.

- Quy tắc cuốn sổ cái

Mỗi nút trên hệ thống mạng lưới Blockchain đều lưu trữ một bản sao của cuốn sổ kế toán. Vì vậy thông qua các nút bạn sẽ nắm được số dư tài khoản của mình là bao nhiêu. Cách thức hoạt động của Blockchain là chỉ lưu trữ lại các giao dịch của bạn mà không hề can thiệp đến việc theo dõi số dư là bao nhiêu.

Bên cạnh đó nếu muốn biết số dư trên ví điện tử của mình, người dùng phải xác nhận và kiểm tra lại các giao dịch đã thực hiện trên ví điện tử dựa trên liên kết giao dịch trước đó. Dựa vào đó các nút liên kết sẽ xác minh chi tiết, chính xác số tiền trong khi giao dịch của bạn.

Tuy nhiên với cách thức hoạt động của Blockchain, bạn cần lưu ý bảo vệ mật khẩu ở mức độ cao và khóa riêng tư thật sự an toàn. Bởi khi đã đánh mất “chìa khóa” sẽ không có một đơn vị nào có thể giúp bạn phục hồi hay có thể lấy lại mật khẩu ví điện tử.

- Nguyên lý tạo khối

Sau khi phát sinh giao dịch trên mạng lưới Blockchain, sau đó chúng sẽ được gom vào một nhóm các khối trong cùng 1 block vào 1 thời điểm nhất định. Mỗi một nút sẽ trở thành một khối và báo về hệ thống như một hàm ý để sau đó tạo các khối liên kết tiếp theo. Khi được cập nhật vào Blockchain, mỗi khối sẽ tích hợp lại 1 đoạn mật mã khác nhau cho một hàm toán phức tạp. Để giải được bài toán này, bạn cũng sẽ phải lựa chọn xác suất giữa các con số ngẫu nhiên.

Quy trình trong hệ thống mà 1 chuỗi sẽ được tạo ra trong khoảng thời gian sẽ khoảng 10 phút. Nút nào giải được bài toán sẽ có thể gắn tiếp quyền với khối tiếp theo vào chuỗi và được gửi đến toàn bộ mạng lưới.

7. 5 ứng dụng thức tế của blockchain

- Ứng dụng Blockchain trong ngành thương mại điện tử

Hiện nay thị trường bán lẻ hiện nay đang dịch chuyển dần sang nền tảng thương mại điện tử trực tuyến và cũng đạt được nhiều thành tựu to lớn. Tuy vậy để đạt được sự tin tưởng và tín nhiệm từ người tiêu dùng cũng như tối ưu hóa chi phí cho mô hình phân phối là điều mà các doanh nghiệp đang nỗ lực giải quyết nhằm thúc đẩy thương mại điện tử tiến xa hơn trong tương lai.

- Trong nông nghiệp

Quản lý chuỗi cung ứng là một lĩnh vực vô cùng khó khăn và để tạo ra được sản phẩm tới tay người tiêu dùng chúng ta cần trải qua rất nhiều khâu trung gian từ sản xuất tới mua hàng.

Vậy làm thế nào để đảm bảo được chất lượng, tính minh bạch, sự tin cậy của sản phẩm để người tiêu dùng yên tâm, nhờ vào công nghệ Blockchain.

NHững ứng dụng thực tế của Blockchain

- Trong thanh toán dịch vụ tài chính, ngân hàng

Có lẽ những ứng dụng của Blockchain nổi bật nhất đó là trong lĩnh vực tài chính. Thông qua các sản phẩm tiền điện tử cụ thể là Bitcoin, dịch vụ tài chính, thanh toán điện tử trở nên hot hơn bao giờ hết.

- Ứng dụng Blockchain trong mảng giáo dục

Việc ứng dụng Blockchain trong mảng giáo dục là rất tiềm năng vì nó giải quyết được rất nhiều vấn đề tồn đọng mà một bộ máy quản lý giáo dục truyền thống đang gặp phải.

Blockchain được thiết kế ra để có thể chống lại sự thay đổi dữ liệu. Thông tin trên Blockchain không thể thay đổi và chỉ được bổ sung thêm khi có thêm sự đồng thuận của các nút trong hệ thống.

- Trong sở hữu trí tuệ, gaming, thuế…

Công nghệ Blockchain sẽ giúp bạn bảo vệ tài sản của mình an toàn hơn bằng cách tạo ra những hồ sơ về quyền sở hữu trí tuệ.

Blockchain cung cấp sự minh bạch, rõ ràng và có thể tự kiểm soát dữ liệu nên nó rất phù hợp cho chính phủ áp dụng trong lĩnh vực thu thuế.

Dù còn khá mới mẻ, nhưng sự xuất hiện của Blockchain đã mở ra một xu hướng mới cho nhiều lĩnh vực trong đời sống như: Tài chính ngân hàng, Logistics, điện tử viễn thông, kế toán kiểm toán,... Mong rằng những thông tin mà Vega Fintech mang đến sẽ hữu ích với bạn. Chúc bạn thành công!

Xem thêm: Token là gì? Phân biệt Token và Coin trên thị trường hiện nay